Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 68 ҫул ҫитнине халалласа Елчӗк районӗнчи Вырӑскасси ялӗнче митинг иртрӗ. Уява Курнавӑш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.И. Кузьмин, район администрацийӗн халӑха социаллӑ пулӑшу парас енӗпе ӗҫлекен пайӗн ертӳҫи И.Н. Аникина, ялти ветерансен канашӗн председателӗ Н.С. Кириллов, Ҫуткӳлти шкул коллективӗ хутшӑнчӗ.
Шкул директорӗн ҫумӗ Р.В. Федорова доклад каласа пачӗ. Пирӗн халӑх фашизмпа ҫапӑҫнӑ чухне тунӑ паттӑрла ӗҫӗн мухтавлӑхӗ ҫулсем иртнӗҫемӗн те иксӗлменнине аса илтерчӗ. Вӗренекенсем митинга пухӑннисене юрӑ-сӑвӑпа саламларӗҫ. Ҫамрӑк юнармеецсем вара хӑйсем ҫӗршыва хӳтӗлеме паянах хатӗрленнине ҫирӗплетсе стройпа юрласа иртрӗҫ.
Ҫуткӳлпе Вырӑскасси ялӗсенчен Аслӑ вӑрҫа нумаййӑн хутшӑннӑ. Паянхи кун ялта икӗ ветеран. Софрон Васильевич Васильев вӑрҫӑ ҫулӗсене аса илнӗ май куҫҫӳльне пытараймарӗ. Николай Терентьевич Сидоров ветерана вара уяв ячӗпе шкул директорӗ Е.
Ҫу кунӗсем ав, кӗҫех таврара «хуҫаланма» тытӑнчӗҫ. Хӗл ытамӗнчен хӑтӑлса, ҫутҫанталӑк ҫӗнӗ ем-ешӗл симӗс тум тумланма тытӑнчӗ те. Ҫурхи кунсемпе пӗрлӗх уйсенче хӗрӳ ӗҫ тапхӑрӗ пуҫланать.
Хӗвеллӗ, ӑшӑ кунсене пула ҫурхи ака-суха ӗҫӗ кӑҫал темиҫе кун маларах пуҫланнӑ. Асӑннӑ ӗҫӗ чи малтанах Елчӗк, Патӑрьел, Улатӑр тата Вӑрнар районӗсем хастаррӑн пуҫарӑннӑ.
Иртнӗ ҫулпа танлаштарсан ку вӑхӑталла пӗлтӗр 7 пин гектар акнӑ пулсан, кӑҫал вара 20 пине ҫитнӗ.
Ака-суха ӗҫне паянхи куна республикӑри пур район та тытӑннӑ. Апла пулин те Чӑваш Республикин ял-хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ака-суха ӗҫӗн хӗрӳ тапхӑрӗ тин кӑна ҫӗнӗ вӑйсем илме тытӑнни ҫинчен каласа хӑварать.
Ял-хуҫалӑх пуҫлӑхӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫал 570 пин гектар акса лартма паллӑртса хунӑ.
Унсӑр пуҫне тата Шупашкар районӗн Тутаркасси ялӗ ҫумӗнчи чӑх-чӗп фабрикине ҫӗнетме, Ҫӗрпӳ районӗнче ҫӗнӗ ферма хута яма ятарлӑ проектсем хатӗрленеҫҫӗ.
Паян, акан 25-мӗшӗнче, Елчӗк районӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсемпе шкул ачисем Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ ялта — Тутарстанри Кӑнна Кушкинче пысӑк уявра пулчӗҫ.
Ахальтен мар ҫак уяв ҫулсеренех иртекен Чӑваш чӗлхи кунӗпе тӳр килет. Шӑпах ҫак кун 165 ҫул каялла ҫут тӗнчене тӑван халӑха ҫутлӑх парнеленӗ хӑватлӑ ҫынннӑмӑр, Аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ. Халӑха ҫутта кӑлараканӑн пархатарлӑ ӗҫне чӑваш халӑхӗ яланах сума сӑвӗ. Мӗншӗн тесен унӑн вӗрентӗвӗ чӑваш ҫыннине малалла утма анлӑ ҫул хывма пулӑшнӑ. Пухӑннисем те, тӗпрен илсен, Аслӑ вӗрентекенӗмӗрӗн пархатарлӑ ӗҫне палӑртса нумай-нумай ӑшӑ сӑмахсем каларӗҫ. Л.П. Кураков академик, Чӑваш халӑх поэчӗ В.В. Туркай, Яковлевӑн ҫывӑх тӑванӗсем тата ыттисем Аслӑ вӗрентекенӗмӗрӗн вышкайсӑр сумлӑ ӗҫне палӑртса каларӗҫ.
Республика шайӗнче 11 хут иртекен «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2011 ҫулти чи нумай вулакан кӗнеке» ӑмӑртӑва пӗтӗмлетнӗ. Аса илтеретпӗр: унта республикӑри кашни вулавӑш тенӗ пек хутшӑнса халӑх кӑмӑллакан кӗнекене суйларӗҫ.
Хаклавҫӑсен йышӗнче филологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ Виталий Григорьевич Родионов, Чӑваш кӗнеке издательствин директор ҫумӗ Галина Алексеевна Матвеева, ЧПГӐИ аслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Вера Витальевна Никифорова, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш литература кафедрин преподавателӗ Николай Николаевич Осипов, И.Н. Ульянова ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ Елена Петровна Чекушкина-Нарпи, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеке» центрӗн заведующийӗ Галина Павловна Соловьева пулчӗҫ. Вӗсем пурӗ 151 кӗнеке пӑхса тухрӗҫ.
Чи нумай вуланакан кӗнекене палӑртма хаклавҫӑсен пурӗ 61 451 ыйтӑм хутне тишкерме тиврӗ. Ӑмӑртӑва элӗксем хастар хутшӑнни палӑрчӗ — вӗсем 12 960 анкета ҫырса тултарнӑ иккен! Ҫавӑн пекех Патӑрьел, Вӑрмар, Елчӗк районӗсене асӑнма пулать — вӑл тӑрӑхсенчен килнӗ ыйтӑм хучӗсен йыше 8 553, 6 202, 5 418 пулчӗ.
Тунтикун пирӗн Элтепӗр Михаил Игнатьев Австри элчипе Клестиль-Лёффлерпа тӗл пулнӑ. Калаҫура вӗсем тӗрлӗ ыйтусем ҫӗкленӗ — Австри пирӗн респуликӑна мӗнле пулӑшма пултарасси пирки, Чӑваш Ен инҫетри ҫӗршыва мӗнпе илӗртме пултарасси пирки. Чӑвашра кӑларакан продукцие Австри ҫӗршывне кӑларма пулашасси ҫинчен тата республикӑна укҫа-тенкӗ хывма сӗннисӗр пуҫне пирӗн Элтепӗр республика ҫӗрӗсене Австри фермерӗсене 49 ҫуллӑха тара пама сӗнни те пулнӑ.
Ку пирӗн вӑхӑт пулӑмӗ-ши е пуҫлӑхсен айванлӑхӗ-ши? Ӗмӗр-ӗмер хушши, пин-пин ҫул хушшинче ҫӗр ӗҫне юратса ҫитӗннӗ халӑх чӑнах та ҫӗр ҫинче ӗҫлеме маннӑ-ши? Шупашкар тӑрӑхри фермӑсене сӗт сӑвакансене инҫетри Елчӗк районӗсенчен йыхӑрни пирки сас-хура тахҫанах ҫӳретччӗ-ха, халӗ вара ял хуҫалӑхри йывӑрлӑхсем чӑн пулни Австри элчи таранах ҫитнӗ курӑнать.
Тен, Австри фермерӗсене чӗнсе аппаланас вырӑнне республикӑраи арканнӑ колхоз-совхозсене чӗртме тытӑнмалла? Вара ял халахӗ те Мускава ҫӳреме пӑрахӗ, ялсем те ача сассипе тулма пуҫлӗҫ?
Кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи «Ҫӑлкуҫ» ача пахчинче (Аслӑ Пӑла Тимеш шкулӗ ҫумӗнче ӗҫлет) кӗнеке эрни уҫӑлчӗ. «Кӗнеке — лайӑх юлташ» утренник иртрӗ. Хӑнана, ачасем патне, Буратинӑпа Пӗлменскер пуканесем ҫитрӗҫ. Буратино ачасене тупмалли юмахсем пачӗ. Хӑнана, ачасем, кӗнеке ҫинчен ваттисен сӑмахӗсем, сӑвӑсем каласа пачӗҫ.
Буратино кӗнеке мӗнрен пулнине, ӑна кӑларма нумай ҫын кирлине каласа пачӗ. Ачасем тимлӗн итлерӗҫ.
Пӗлменскере телеграммӑсене салатса пама хаваспах килӗшрӗҫ. Буратино пӗтӗм ачасене вулавӑша хӑнана чӗнсе хӑварчӗ.
Ытларикун, кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче, Патӑрьелти культурӑпа кану центрӗнче республикӑри ача-пӑча хореографи ушкӑнӗн ертӳҫисен ӗҫлӗ семинарӗ иртрӗ.
Канашлӑва пурӗ 18 ертӳҫӗ хутшӑнчӗ, вӗсем Патӑрьел, Шӑмаршӑ, Елчӗк районӗсенчен пулчӗҫ. Чӑваш Енӗн халӑх артистки Лидия Попова ирттернӗ тӗслӗхлӗ заняти пурин кӑмӑлне те кайрӗ. Ҫавӑн пекех анатри чӑвашсен вӑйӑ картисемпе чӑваш ташшине епле вӗренмеллине тишкерчӗҫ.
Ку семинарта ҫавӑн пекех Патӑрьелти культурӑпа кану ҫурчӗ ҫӳмӗнчи «Евгения» халӑх ташшин ансамблӗнче ташӑ номерӗсене епле кӑтартнине сӳтсе яврӗҫ. Ҫак ушкӑнра пултарулӑх ӗҫне епле йӗркелени те хӑнасене кӑсӑклантарчӗ.
Чӑваш кӗнеке издательстви кашни Ҫӗнӗ ҫул тӗлнелле ачасем валли паха парне ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ, тетте пек хитре те вӗр ҫӗнӗ кӗнекесем хатӗрлет. Ҫак кӗнекесем халӗ пирӗн шкул валавӑшӗнче те пур. Вӗсемпе пире шкул бииблиотекарӗ Любовь Германовна яланхиллех тӗплӗн паллаштарчӗ. Хамӑр ентеш Елен Нарпи ҫырнӑ «Салтак тӳмипе Тал пиҫен» юмахсен пуххи ҫамрӑк вулакансене те, аслисене те килӗшӗтех. «Вӑрман шкулӗ» кӗнекери юмах пьесӑсене ятарласа кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли ҫырнӑ.
Анатолий Тимофеев-Ыхра, Михаил Мерчен (Захаров), Вӑрӑм Палюк (Владимир Рыбкин), Людмила Сорокина (Пурлушкина) хайлавӗсене пӗр кӑларӑма пухса хатӗрлекенӗ — Ольга Васильева. Унти сӑвӑсене ташӑ картине пӗрлештерекенни — вӗсенче ҫитӗнсе пыракан ӑрӑва ӗҫчен те тирпейлӗ, йывӑрлӑхра пӗр-пӗрне пулӑшма, тӳрӗ кӑмӑллӑ пулма вӗрентни палӑрать. Никама та ятламасӑр, тӑван чӗлхепе, лӑпкӑн та кӑмӑллӑн.
| РАШ | 10 |
Раштавӑн вуннӑмӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗсем — Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем, «Тантӑш» хаҫат редакторӗ В.Д.Николаев, Светлана Садал тата Марина Кумячева ҫамрӑк журналистсем, Владислав Московцев, Лариса Федорова студентсем ачасемпе кӑсӑклӑ тӗлпулу ирттерчӗҫ.
Чи малтанах хисеплӗ хӑнасем Курнавӑш шкулӗпе паллашрӗҫ, кунти музее кӗрсе курчӗҫ. Унтан чӑваш чӗлхипе литература кабинетӗнче пулчӗҫ. Сӑмах май каласан, Елена Петровна Чекушкина та, Марина Кумячева та ҫак шкулта вӗреннӗ. Елена Петровна 9-10 классенче вӗреннине аса илсе хӑй ларнӑ парта хушшинче асӑнмалӑх сӑн ӳкерттерчӗ.
Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем шкул ачисене чӑваш филологипе культура факультечӗ пирки каласа кӑтартрӗҫ. Малашне унта вӗренме каяс текенсене усӑллӑ сӗнӳсем пачӗҫ. Тӗлпулӑва Л.Федорова студентка илемлӗ юрӑпа чӗртрӗ, В.Московцев «Хӑравҫӑ мулкач» юптарӑва ӑста вуларӗ.
Республикӑри шкулсене тухса ҫӳресе шкул пурнӑҫӗпе паллашас тӗллевпе «Тантӑш» хаҫатӑн ӗҫченӗсем те кунта хаваспах килнӗ.
Чӳкӗн 30–мӗшӗнче Елчӗкри Тӗп вулавӑшра Ухсай Яккӑвне халалланӑ кӗнеке хӑтлавӗ (презентацийӗ) иртрӗ. «Ячӗ юлӗ ӗмӗре» ятпа кӑларнӑ кӗнекене Елчӗк районӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем хатӗрленӗ докладсем, сценарисем, урок планӗсем, сӑвӑсемпе юрӑсем кӗнӗ.
Хӑтлавра районти вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин специалисчӗ Максимова А.В., «Елчӗк ен» хаҫат редакци корреспонденчӗ Кириллова В., тӑван чӗлхепе литературӑна вӗрентекенсем, шкул библиотекарӗсем, ачасем, Патӑрьел районӗнчен килнӗ хӑнасем хутшӑнчӗҫ.
Кӗнеке хӑтлавӗ Чӑваш Тӑрӑмӗнчен килнӗ ачасен ушкӑнӗ хатӗрленӗ «Ҫӗр чӗлхи поэчӗ» литературӑпа музыка композицийӗпе пуҫланчӗ. Ухсай пӗтӗм чӑвашӑн наци поэчӗ пулнине Лаш-Таяпари Теренина А.Н. вӗрентекен уҫса пачӗ.
Ухсай Яккӑвӗ Елчӗк районӗнчи Энтепе каччи Н.Фролов сержант ҫинчен те сӑвӑланӑ.
+8.3 °C